کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس این روزها برای اولین بار طی چهار سال گذشته در جریان «جام خلیج [فارس]» به مصاف یکدیگر می‌روند؛ جامی که در سال ۱۹۷۰ از طرف هشت کشور عربی و بدون حضور ایران برگزار شد و امسال برای اولین بار طی بیش از ۴۰ سال گذشته به عراق بازمی‌گردد.

روزنامه «نشنالِ» ابوظبی روز سه‌شنبه در گزارشی به برگزاری این جام پرداخت و از جو پرشور بندر بصره در جنوب عراق به این مناسبت گفت. این بندر نزدیک به ایران، این روزها و در آستانه برگزاری جام پر از موسیقی و آتش‌بازی  برگزاری با وجود ادعای جمهوری اسلامی در مورد نزدیکی بغداد به تهران، عراق اکنون میزبان جامی است که عنوانش برای ایرانیان به مثابه توهین است. 

بازی‌های «جام خلیج [فارس]» روز جمعه آغاز می‌شوند و این اولین بار از سال ۱۹۷۹ تاکنون است که عراق میزبان آن‌ است. عربستان سعودی، امارات متحده عربی، کویت، بحرین، عمان، قطر و یمن هفت کشور دیگرند که با هم این جام را بنیان نهادند و حالا در بیست‌وپنجمین دوره آن از ۶ تا ۱۹ ژانویه، در بصره به مصاف یکدیگر می‌روند.

روزنامه نشنال برگزاری جام در عراق را فرصتی برای «بهبود روابط با همسایگان خلیج [فارس] و حرکتی حیاتی به سوی احیای کشور» دانست. مصطفی محمد، شهروند ۳۰ ساله عراقی، به این روزنامه گفت: «احساسی غیرقابل وصف است و ما بسیار هیجان‌زده‌ایم که این تورنمنت در بصره برگزار می‌شود و ما پس از این همه سال از برادران عزیزمان از دولت‌های خلیج [فارس] میزبان می‌کنیم. فوتبال قدرت این را دارد که مردم را کنار هم بیاورد و برگزاری تورنمنت در این‌جا بسیار معنی دارد؛ نه فقط برای بصره که برای کل عراق.»

این شهروند عراقی گفت: «تصویر عراق را از سرزمینی ناامن که در گوشه‌گوشه آن آدم می‌کشند، به کشوری باثبات با مردمی صلح‌‌جو تغییر می‌دهد. این رویداد کمک می‌کند در عراق به روی گردشگری و سرمایه‌گذاری باز شود.»‌ اما او در عین حال معترف است که احیای عراق هنوز «چند سال دیگر طول می‌کشد».

جام خلیج [فارس] اولین بار در سال ۱۹۷۰ در بحرین برگزار شد، اما در سال ۱۹۷۹ پنجمین دوره آن در استادیوم الشعب بغداد برگزار شد؛ درست چند ماه پس از انقلاب ایران که جو کل منطقه را عوض کرده بود و به‌زودی به حمله صدام حسین به ایران و جنگ هشت ساله منجر شد. عراقی‌ها آن سال با بازی‌های کوبنده موفق شدند به قهرمانی برسند؛ این برای اولین بار بود که کشوری به جز کویت قهرمان این جام تازه‌تاسیس می‌شد. عراق در بازی‌های آن سال برای قهرمانی، بحرین، قطر، کویت، امارات، عمان و عربستان سعودی را یکی پس از دیگری در هم کوبید و در کل بازی‌ها فقط یک گل دریافت کرد و آن هم از کویت بود. بازیکن سال آن تورنمنت، هادی احمد، هافبک تیم المینای بصره، بود که سال بعد در المپیک مسکوی ۱۹۸۰ نیز حاضر شد تا اولین گل تاریخ عراق در آن بازی‌ها را مقابل کاستاریکا به ثمر برساند. عراقی‌ها حتی در طول سال‌های سخت جنگ با ایران نیز دو بار در سال‌های ۱۹۸۴ در عمان و ۱۹۸۸ در عربستان سعودی قهرمان این جام شدند. اما دو سال بعد که صدام حسین کویت را اشغال کرد، عراق از این جام اخراج شد و تنها در سال ۲۰۰۴،‌ پس از حمله آمریکا به عراق و سرنگونی صدام، بود که اجازه بازگشت را پیدا کرد.

بغداد از سال ۲۰۱۰ به بعد، بارها خواهان میزانی این جام بوده، اما وضعیت بد امنیتی باعث شده است که بقیه کشورهای «فدراسیون فوتبال جام خلیج [فارس]» حاضر به اعطای این میزبانی نشوند؛ میزبانی سال ۲۰۱۰ به یمن رسید و جام در سال‌های بعدی در بحرین، عربستان سعودی، کویت و قطر برگزار شد، اما این بار قرعه به نام عراق خورد. در پی برقراری روابط دیپلماتیک عراق با عربستان سعودی، بصره به قطبی برای حضور مردم و سرمایه‌ها از کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس تبدیل شده و برگزاری این جام را هم می‌توان در همین راستا دانست.

عراقی‌ها برای برگزاری این جام چند سال است که مشغول ساخت هتل و تجهیزات مدرن ورزشی‌اند. مهم‌ترین این‌ها استادیوم بین‌المللی بصره است که با ظرفیت ۶۵ هزار نفر ساخته شد و به‌دلیل شکلش که از نخل‌های معروف بصره الهام گرفته به «تنه نخل» معروف است. استادیوم المپیک المینا با ۳۰ هزار نفر ظرفیت و چند هتل پنج ستاره نیز در بصره ساخته شده‌اند.

هم‌زمان با سالگرد کشته شدن قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس در بغداد که جمهوری اسلامی و حامیان عراقی‌اش می‌کوشند جوی از عزا را در این کشور ایجاد کنند، در بصره فضایی از جشن وجود دارد و همه جا پرچم کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به چشم می‌خورند. این در حالی است که المهندس هم اهل بصره بود و البته عکس‌های او هم در جاهای مختلف شهر دیده می‌شود. در عین حال، عکس شبه‌نظامیان عراقی که در نبرد طولانی علیه گروه تروریستی داعش کشته شدند نیز در سراسر شهر به چشم می‌خورد. اما در یکی از پرچم‌ها در جاده‌ای که فرودگاه بصره را به شهر می‌رساند، عبارت «مردم خلیج [فارس]، خوش آمدید!» به چشم می‌‌خورد. پرچمی دیگر به عکسی از سندباد، ملوان افسانه‌ای، مزین است و رویش نوشته شده است: «بصره خانه شما است.»

طبق گزارش‌ها، هتل‌های شهر اکثرا پر شده‌اند و صفحه‌ای برای داوطلبانی که می‌خواهند گردشگران را در خانه‌های خود اسکان دهند، باز شده است. عراق در ضمن، هزینه‌های معمولی برای ویزا و تعرفه ورود ماشین به کشور را برای شهروندان کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس لغو کرده است.

اسعد العیدانی، فرماندار بصره، روز دوشنبه در گفت‌وگو با تلویزیون دولتی گفت: «من مطمئنم که این تورنمنت بسیار موفق خواهد بود. عراقِ پس از این مسابقات با عراق پیش از مسابقات تفاوت بسیاری خواهد کرد. حفظ وضعیت عادی عراق در عرصه ورزش، فرهنگ و اجتماع قدم مثبت و مهم رو به جلویی است و به تمام جهان نشان می‌دهد که ما تواناییم.»

اما امید مردم بصره این است که شهر شیعه‌نشینی که ۷۰ درصد ذخایر ثابت‌شده نفت عراق در آن پیدا می‌شود، بتواند بر سال‌ها فقر و خشونت و ناسامانی غلبه کند و آغاز جدیدی به خود ببیند. گزارش نشنال به این اشاره می‌کند که خیابان‌های شهر هنوز پر از زباله  است و الاغ‌‌ها، سگ‌های ولگرد، بزها و گوسفندها در آن جولان می‌دهند. شهر هنوز چند وقت یک‌بار اسیر دعواهای شبه‌نظامی‌ها و قبایل می‌شود که آخرین موردش در ماه اوت اتفاق افتاد.

برخی مردم محل به رسانه‌ها گفتند که منابع به جای ساخت استادیوم‌ها، باید خرج بهسازی خیابان‌های شهر و بهبود وضع خدمات عمومی می‌شد؛ گلایه آشنای شهرهایی که میزبان تورنمنت‌های بزرگ می‌شوند. اما «جام خلیج [فارس]» در عین حال، می‌تواند برای بصره نویدبخش آغاز تازه‌ای باشد.